Viết một bản tin ngắn - Kỹ thuật viết bản tin trong báo chí

1. Viết một bản tin ngắn cần hiểu định nghĩa, độ dài và kết cấu của tin ngắn

Trước hết, người viết tin ngắn cần nắm chắc về bản chất của dạng tin tức này, về cả quy định độ dài cũng như kết cấu của tin ngắn.

1.1. Định nghĩa tin ngắn

Trong báo chí phát thanh, tin ngắn là cả một nghệ thuật. Đó là một hình thức thông tin ngắn gọn, cô đọng, súc tích, tạo ra trong bản tin một nhịp điệu giữa các đề tài. Tin ngắn cho phép chúng ta khoe giọng, chúng mang vào bản tin những quãng nghỉ. Bởi trên thực tế, bạn chỉ có một thời gian ngắn ngủi để lấy lại hơi sau mỗi một tin ngắn, trước khi bắt đầu một tin bài tiếp theo. Đọc hay viết tin ngắn là một kỹ thuật, kỹ năng, nghiệp vụ cần được rèn luyện. Đôi khi bạn cần viết đi viết lại nhiều lần một chủ đề để cho ra đời một tác phẩm tin ngắn hoàn hảo.

Về định nghĩa, có thể hiện tin ngắn là một thông tin không được phát triển như là tin tiếng động hay tin sâu, nghĩa là chúng không được phát triển dưới dạng một đề tài. Tin ngắn có thể được sử dụng trong các bản tin thời sự đầy đủ hay một bản tin nhanh.

Đó là một hình thức tin tức có kết cấu và thành phần tương đối đầy đủ. Trong đó, nội dung của tin ngắn chủ yếu phản ánh những đặc trưng thông điệp về hình thức, nội dung của bản thân sự kiện mang tính thời sự. Tin ngắn có thể dao động trên dưới 100 chữ. Độ dài này cho phép tin ngắn được phát hành trên hệ thống truyền thanh, truyền hình trong khoảng từ 20 - 30 giây.

Về cơ bản, khi so sánh với tin vắn, tin ngắn có thể thông báo khá đầy đủ về một vấn đề, một sự kiện bằng cách trả lời trọn vẹn những câu hỏi cơ bản của một tác phẩm báo chí theo nguyên tắc 6W+H (what, where, whne, who, with, why và how). Trong báo chí, tin ngắn cũng là một hình thức tin tức phổ biến nhất. Đôi khi có thể có một lời bình ở cuối mỗi tin ngắn. Thế nhưng, lời bình chỉ được sử dụng trong một vài trường hợp phản ánh một sự kiện phức tạp, sự kiện đó đa phần gây ra những sai lầm lệch hướng trong cách hiểu.

1.2. Độ dài tin ngắn

Khi viết một bản tin ngắn, người viết cần chú ý đến độ dài của hình thức tin tức này. Xuất phát từ chính tên gọi của nó, một bản tin ngắn đơn giản chỉ có nội dung trong khoảng vài dòng. Thông thường, một tác phẩm tin ngắn bao gồm 3 - 4 câu có thể xuất bản. Như đã nói, xét về số lượng từ thì một bản tin ngắn rơi vào khoảng 60 - 100 từ, xét về thời lượng thì khoảng từ 20 - 30 giây.

Một tác phẩm tin ngắn nếu quá dài dòng, thì có nghĩa là người viết đã không đi đúng trọng tâm của vấn đề, và thông tin của bạn truyền tải sẽ bị loãng.

1.3. Kết cấu tin ngắn

Khi thực hiện viết một bản tin ngắn, người viết cũng phải đảm bảo nắm vững kết cấu của nó. Đó là nền tảng và bước đầu để hình thành nên nội dung. Thường thì tin ngắn được kết cấu gồm 2 phần:

- Thứ nhất, câu mở đầu chứa thông tin thời sự: Cần phải có kỹ năng trong quá trình xác định đâu là thông tin thời sự. Người viết cần tự vấn bản thân nhưng câu hỏi như: “đâu là thông tin mới?”. Đáp án cho câu hỏi này cần phải đảm bảo súc tích trong một câu duy nhất. Sau đó, người viết cần triển khai viết câu đó theo kiểu kích thích sự tập trung, tò mò và thu hút khán giả.

- Thứ hai, các thông tin bổ sung: Ở phần này, nội dung có thể ít nhất trong một câu, tuy nhiên thông thường chúng được phát triển thành 2 - 3 câu, cung cấp một số yếu tố cần thiết để khán giả có thể hiểu được thông tin. Hãy sử dụng nguyên tắc 6W + H (what, where, whne, who, with, why và how) để kiểm tra xem tác phẩm tin ngắn của bạn có giải quyết cho đủ 6 câu hỏi đó không?

Xem thêm: Việc làm biên tập viên

2. Tìm hiểu các dạng tin bài khác trong báo chí

Khi viết một bản tin ngắn, người viết cũng nên tìm hiểu những dạng tin bài khác trong báo chí để phân biệt, tránh viết nhầm lẫn từ thể loại này sang thể loại khác. Trên cơ sở mục đích, nội dung và phương pháp sáng tạo, có thể phân loại tin tức thành các thể loại cơ bản bao gồm: Tin ngắn, tin vắn, tin sâu, tin công báo, tin tường thuật.

2.1. Tin vắn

Tin vắn là một hình thức tin tức ngắn gọn nhất, thông báo về sự kiện xảy ra hàng giờ, hàng ngày trong đời sống xã hội với độ dài trung bình trong khoảng từ 30 - 60 chữ, quy đổi khoảng 10 - 20 giây khi đọc phát thanh. Có thể thấy, tin vắn còn ngắn hơn cả tin ngắn.

Dạng tin này được sắp vào các chuyên mục đã có sẵn của báo chí, và thường được bật chế độ chạy text (văn bản) dưới màn hình ti vi. Nếu thường theo dõi thời sự, bạn có thể thấy dạng tin vắn là thời sự quốc tế, tin mới nhận, tin giờ chót, tin vắn thế giới,...

Cũng vì dung lượng không quá dài, nên tin vắn thông thường chỉ có thể giải quyết bốn câu hỏi: Chuyện gì? Khi nào? Ở đâu? Và ai? Ngoài ra, khác với tin ngắn, tin vắn không phát triển lời bình, nó cũng có thể có hoặc không có title (tiêu đề). Đặc trưng của tin vắn là rất ngắn, kết cấu trong một vài câu, chúng phản ảnh những sự kiện thời sự, những thông điệp hết sức cô đọng.

2.2. Tin vừa

Tin vừa là một thể loại tin tức dài hơn tin ngắn, độ dài trung bình của tin vừa trong khoảng 25 dòng (không quá ba đoạn), tương đương với khoảng 80 - 200 từ. Không giống như tin vắn, tin vừa vẫn có tiêu đề (title) và đoạn mô tả ngắn gọn (sapo). Ngoài ra, trong các tác phẩm tin vừa cũng có chú thích đi kèm với hình ảnh cụ thể. Tin vừa có thể trả lời các câu hỏi theo nguyên tắc 6W + H.

2.3. Tin sâu

Tại sao gọi là tin sâu? Bởi dạng tin bài này điểm đặc trưng là có chiều sâu, độ dài ấn tượng, tin sâu phản ảnh nhận thức và trình độ nhìn nhận trước một sự kiện mang tính thời sự. Tin sâu cũng khai thác các khía cạnh, bình diện da dạng, đánh giá, phân tích các đặc điểm, tính chất, xu thế vận động và nhận định ý nghĩa, hậu quả của một sự kiện nhất định đến xã hội.

Về bản chất, tin sâu tương tự như tin ngắn nhưng chỉ khác là có độ dài lớn hơn. Thường, các tác phẩm tin sâu được phát triển thành từng kỳ, có độ dài dưới 2 trang (tương đương với 400 từ).

Tin sâu cho phép phát triển một ít thông tin và thường sẽ mở rộng thêm sự giải thích (Tại sao? Như thế nào?). Tin sâu có thể đề cập lại những sự việc trước đó đã diễn ra, cung cấp thông tin về tiểu sử hoặc trích dẫn một số câu nói, lời phát biểu. Thế nhưng, tin sâu chỉ đưa ra một thông tin duy nhất, do đó độ dài của chúng cũng chỉ giới hạn dưới 400 từ chứ không hơn. Kết cấu của tin sâu có thể bao gồm nhiều đoạn, đầu tiên thường là một tin ngắn. Tin sâu có tiêu đề, nhưng không có đoạn mô tả (sapo), có thể có một tiêu đề khác xen vào nếu chúng dài.

2.4. Tin tổng hợp

Tin tổng hợp về bản chất cũng là một hình thức của tin sâu. Tin tổng hợp không dài hơn 200 chữ (tương ứng với dưới 1 phút khi phát thanh). Tin tổng hợp là hình thức viết từ việc thu thập nhiều thông tin ở nhiều nguồn khác nhau. Bao gồm tư liệu, tin nhanh, tuyên bố, họp báo,... So với tin sâu, chúng phong phú hơn về mặt nội dung. Trong tin tổng hợp, người ta đưa ra nhiều giải thích. Trong dạng này, không bắt buộc phải viết về một sự kiện mang tính thời sự, mà có thể viết bằng cách “điểm lại” chủ đề. Do đó, tin tổng hợp không sinh động như phóng sự hay không phát triển như thể loại điều tra. Đó cũng là một dạng tin tức phổ biến sau tin ngắn trong báo chí.

Chúng được sử dụng khi phải thông báo cùng lúc về các sự kiện, sự việc có giá trị quan trọng bằng nhau. Trong tin tổng hợp, các chi tiết thường được bố trí tuân theo một trật tự nhất định, điều này giúp cho khán giả dễ dàng tiếp cận.

Xem thêm: Ngôn ngữ báo chí là gì? Định hướng nghề nghiệp tương lai

2.5. Tin tường thuật

Tin tường thuật là một hình thức tin tức thuật lại sự việc, sự kiện theo diễn trình của nó. Loại tin này phản ảnh các sự kiện quan trọng, tuy nhiên nó chú trọng trong việc khai thác quy luật vận động của mỗi sự kiện. Tin tường thuật có thể có độ dài gần 200 chữ.

Trong tin tường thuật, trật tự thời gian là một yếu tố mang tính xã hội và rất quan trọng. Chúng có ít chi tiết và thường các chi tiết rất khái quát.

Ngoài những loại tin đã nói, còn nhiều hình thức tin tức khác như tin bình, tin công báo,... và rất nhiều hình thức đan xen, giao thoa giữa các dạng với nhau.

Khi thực hiện viết một bản tin ngắn, người viết nên nắm rõ từng thể loại tin tức để viết sao cho đúng bản chất tin ngắn nhất nhé.

Xem thêm: Học ngành báo chí ra làm gì?

3. Kỹ thuật viết tin ngắn trong báo chí

Để có thể viết một bản tin ngắn đáp ứng được các tiêu chí như: đúng thể loại, độ dài, kết cấu, ý nghĩa,... thường thì người viết cần phải thực hiện theo các bước như sau:

- Lựa chọn sự kiện: Đây là bước đầu tiên khi viết một bản tin ngắn và cũng là bước rất quan trọng. Một sự kiện phải đảm bảo những tiêu chí sau thì mới có thể chọn viết tin:

+ Xác thực: Sự kiện, sự việc chọn viết tin ngắn phải là sự thật, có địa chỉ, thời gian cụ thể và rõ ràng. Đặc biệt, sự kiện và sự việc đó phải mang tính thời sự. Tính thời sự ở đây được hiểu theo hai cách, một là chúng vừa mới xảy ra (được tác giả viết tin chứng kiến, phát hiện và đầu tiên đề cập đến nó). Hai là sự kiện và sự việc đã cũ như có phát triển ở những khía cạnh mới.

+ Tiêu biểu: Sự kiện, sự việc mà tin ngắn phản ánh phải mang tính tiêu biểu.

+ Lựa chọn mô hình và dạng: Trên cơ sở mức độ, tính chất, tầm quan trọng của sự kiện, sự việc và mục đích, ý đồ, thái độ chính trị mà tác giả viết tin ngắn dựa vào đó để lựa chọn mô hình, dạng phù hợp cho tin.

- Đặt tiêu đề: Tin ngắn như đã nói vẫn có tiêu đề, tiêu đề theo đó phải chứa đựng những thông tin mấu chốt nhất.

- Thân tin: Tin ngắn phải cung cấp được những số liệu, chi tiết nhằm giải thích những điều đã được nêu ở phần đầu tiên.

- Lời bình: Có thể có hoặc không, tùy vào từng trường hợp.

Hy vọng, thông qua kiến thức được chia sẻ ở trên, bạn sẽ học được cách viết một bản tin ngắn hoàn chỉnh!